|
Açıklamalı Terimler Sözlüğü
Akümülatör (Akü)
Kısa olarak akü kavramıyla da tanımlanan akümülatörler, elektrik enerjisinin depolanmasında kullanılır. Akümülatörlerde biriktirilen elektrik akımı, daha sonra enerjiye ihtiyaç duyulduğu anlarda akülerden elektrik enerjisinin sarf birimlerine aktarılır.
Alternatif akım (AC)
Alternatif akımın gücü ve yönü zamansal ve periyodik olarak devamlı değişir. Alternatif akımın avantajı, gerilimi (örneğin elektrik şebekesine bağlamak için 230 Volt’a veya uzağa elektrik transfer etmek için daha yüksek voltaja) dönüştürme imkânıdır. Alternatif akımı tanımlamak için kullanılan „AC“ kısaltması, İngilizce karşılığı olan „alternating current“ kelimelerinin baş harflerinden türetilmiştir.
Anma gücü (Peak-Performans)
Anma gücü, anma gerilimi (erişilen en yüksek performansta Volt üzerinden gerilim değeri) ile anma akımı (erişilen en yüksek performansta Amper üzerinden gerilim değeri) çarpımının sonucudur. Anma gücü, güneş ışınımının yoğunumu veya solar ünitenin işletme sıcaklığı gibi bir dizi faktöre bağlı olarak değişimler gösterir. Anma gücüne, hücrenin ısısı 25° C sıcaklığında, 1.000 Watt/m² ışınım yoğunluğuna erişildiğinde ve belirli bir spektral dağılımda gerçekleşir. Ancak, bu ideal şartların bir arada oluştuğu anlar yılın oldukça ender dönemlerinde oluşur. Bir fotovoltaik ünitenin gerçek performansının yıllık ortalaması da buna bağlı olarak anma gücünün %15 kadar altında olur. Wp birimiyle (Watt peak) ölçülen anma gücü, en yüksek verim anlamına gelir.
Baypas Diyodu
Panele kısmen gölge düştüğünde, panelin geri kısmının işlemeye devam edebilmesi için hücrelerin bir kısmı baypas diyotları ile köprülenir. Bir güneş hücresi uzun süre gölgede kalırsa, bur hücre tabiri caizse „tıkanır“. Işık alan diğer hücreler ise, topladıkları enerjiyi, tıkanan hücrenin bağlantılarından geçirmeye çalışırlar. Bu da elektronik devrelerde gerilim ve ısı artışına neden olabilir ve modülde tamiri mümkün olmayan zarar meydana gelebilir; bu da performansın azalmasına yol açar. Baypas diyotlarının kullanılmasındaki amaç, hücrelerden küçük bir bölümünün zarar görmesi ya da gölgelenmesi halinde dizinin güç üretimine devam etmesini sağlamaktır.
Doğru Akım (DC)
Kısmen değişken güçte, tek bir yönde Zamana bağlı olarak yönü değişmeyen kısmen değişken güçte akan akıma doğru akım denir. Doğru akım, İngilizce tanımı olan „direct current“ kelimesinin baş harflerinden oluşan „DC“ kısaltmasıyla ifade edilir.
Doğrudan ışıma / dağılan ve yansıyan ışıma
Doğrudan ışıma (gölge yapan ışık), dünyadaki yüzeylere atmosferin bileşenlerinden yayılmadan geçerek ulaşan ışıktır. Bu ışıma sis, bulut veya pus gibi katmanlardan geçerken dağıldığında veya yayıldığında, daha az yoğunlukta diffüz hale gelir.
Dönüştürücü
Almanca’da Umkehrer be Inverter, İngilizcede inverter olarak tanımlanan bu cihaz, doğru akımı alternatif akıma çevirmede kullanılır.
Elektrik akımının kurumlara satış fiyatı
Almanya’da uzun yıllardır yürürlükte olan yenilenebilir enerjiler yasası, 1.1.2004 tarihinde eklenen ve Fotovoltaik uygulamalarına öncelik getiren hükümlerle donatıldı. Bu hükümlerle, elektrik şebekesi işleten kurumların, özel ve tüzel kişilerin güneş enerjisinden elde ettiği elektriğin kilovatsaatı (kWh) karşılığında 45,7 Euro-Cent sabit fiyattan ödeme yapması zorunluluğu getirildi. Bu sabit alım fiyatı, solar enerji ünitesinin tipine ve büyüklüğüne göre farklılıklar gösterdiği gibi, kanunun yürürlüğe girdiği yıldan başlayarak her yıl %5 oranında düşürülmektedir. Diğer taraftan, bir solar ünitenin işletmeye alındığı yılda sabit alım fiyatı neyse, o fiyat 20 yıl boyunca değişmeden kalmaktadır . Geçerli <<sabit alım fiyatları tablosunu görmek için lütfen buraya tıklayınız>>.
Enerjetik Amortizasyon Süresi
Enerjetik geri dönüş oranı olarak da tanımlayabileceğimiz enerjetik amortizasyon süresi, üretilen enerji ile o enerjiyi üretmek için sarf olunan enerji arasındaki oranı belirtir. Bu, örneğin bir güneş modülünün ya da bir güneş kolektörünün üretim yapabilmesi için sarf ettiği enerji miktarını, elektrik akımı ya da sıcaklık olarak geri kazandığı zamana oranıdır.
Enerji depolama
Güneş ışınının elektrik enerjisi olarak kazanıldığı andan enerjinin tüketilmeye başlandığı ana kadar geçen süre içinde enerjinin depolandığı ortama enerji depolama ortamı denir. Fotovoltaik ünitelerin güneş ışığından kazandığı enerji doğrudan ana şebekeye beslenmiyorsa, akümülatörlerde toplanır. Termik solar santraller, güneşten kazanılan ısıyı sıcak su depolarında muhafaza ederler (ısıl depolama).
Fotovoltaik
Güneş enerjisinden elektrik akımı elde etme teknolojisine Fotovoltaik denir.
Global ışınım
Güneşten dünyaya erişen güneş enerjisinin tamamı, global ışınım kavramıyla tanımlanır. Global ışınım, dünyaya doğrudan isabet eden güneş ışıması ve güneşten dünyaya yayılan ışığın toplamına verilen addır. Bu iki enerjinin birbirine oranı, yani ışınımın yoğunluğu, güneş ışıklarının dünyaya vurduğu açıya bağlı olarak değişim gösterir. Hamburg’da yerleşik Alman Meteoroloji Hizmetleri Dairesi, güneş ışığının yıl içinde yörelere göre ne gibi farklılıklar gösterdiğini içeren ayrıntılı veri ve istatistikler yayınlar.
Güç toleransı
Nominal güçten azami sapmaları gösteren değer, güç toleransı olarak tanımlanır. Modül üreticiler, bu değeri %3,5 ya da % 10 olarak belirtirler. Ayrıca Bk. Matching.
Güneş Enerjisi
Güneşin enerji potansiyeli sonsuz olarak tanımlanabilir. Bilim adamların tahminlerine göre güneş önümüzdeki 4 milyar yıl daha ışımaya devam edecektir. Güneşin dünyaya gönderdiği ışığın enerji değeri her gün bütün dünyada kullanılan toplam enerjinin on katı ile on beş bin katı arasında değişmektedir. Güneş ışınımı, fotovoltaik uygulamalarıyla elektriğe veya kullanılabilir ısıya dönüştürülerek her yerde etkin bir şekilde kullanılabilir.
Güneş Hücresi
Güneş hücreleri genelde silisyum malzemesinden imal edilmektedir. Bu hücrelere isabet eden ışık veya ısı, eksi ve artı iyonlar üretir (foto etkisi, fotoelektrik olay), bununla doğru akım elde edilir. Elde edilen doğru akım, motor çalıştırmada ya da akü yüklemede kullanılabilir. Güneş enerjisi ile kazanılan elektrik akımından 230 Volt’luk kullanımlar için yararlanılmak veya bununla ana elektrik şebekesine besleme yapılmak istendiğinde, invertör kullanmak gerekir. Piyasada, sadece maliyet ve randıman açılarından değil, diğer özelliklerinden dolayı da farklılıklar gösteren birçok güneş hücresi çeşitleri bulunmaktadır.
Güneş Jeneratörü
Fotovoltaik ünitede kullanılan tüm solar modüllerin toplamına güneş jeneratörü adı verilir.
Güneş Kolektörü
Güneş kolektörlerinin bünyesindeki soğurucu malzeme, güneş ışınımını ısıya dönüştürür. Elde edilen ısı kalorifer, kullanma suyu, ısıtma veya termik havalandırma için kullanılabilir (güneşten ısı elde etme). Güneş kolektörleri, üzerlerine düşen güneş ışığı enerjisini en çok %80 oranında ısıya çevirebilirler.
Güneş Modülü
Güneş modülü veya paneli, ayrı ayrı solar hücrelerinin (modül çerçevesi, cam yüzeyler vs. gibi) gerekli bileşenlerle bütünleştirilmesiyle elde edilir.
Güneş yansımasını önleyen yüzey
Solar hücresi üst yüzeyinin ışığı yansıtmayan özellikteki yapısı (anti refleks), isabet eden ışık taneciklerinin (foton) yansıtılmadan soğurulmasını sağlar
Isı katsayısı
Isı katsayısı, güneş modülünün gücünün (yani elektrik kazanımının) fotovoltaik hücre ısısı arttıkça yüzde kaç oranında azaldığını belirten sayıdır. Güneş modülleri, azami performanslarını soğuk oldukları zaman, gökyüzü bulutsuz olduğunda ve güneş çok ışıdığı zamanlar gösterir.
İnç
İngiliz ölçü birimi inç / Zoll (") = 2.54 santimetre
İnvertör
Güneş modülleri yoluyla elde edilen doğru akım, invertör adı verilen cihazlarla ana elektrik şebekesi değerlerinde alternatif akıma dönüştürülerek, şebekeye besleme yapılmasında kullanılabilir. İnvertörler, binaların içine veya dışına yerleştirilebilir. Bu cihazlar işlerken ısı yaratabilir ve dışarıdaki ısı değerleri yükseldiğinde de takatten düşerler. Bu yüzden invertörlerin binaların gölge yüzlerine, ya da serin mekânlara yerleştirilmesinde yarar vardır. İnvertörün doğru seçimi, fotovoltaik ünitelerin etkenliği ve gücü açılarından önemli rol oynar.
Kilovat/saat (kWh)
Kilovat saat (kWh), elektrik tüketim miktarını belirtmede kullanılan kavram ve kısaltmadır. 1 kwh = bir saat boyunca üretilen 1.000 vat gücünde elektrik enerjisi.
Sertifikasyon
IEC 61215 (Kristal) veya IEC 61646 (ince tabaka) türünden fotovoltaik modüller, elektriksel parametreleri ve mekanik dayanıklılıkları açısından denenmiş, yüksek kaliteli ve standartlara uygun oldukları sertifika ile belgelenmiş ürünlerdir.
Sıfır ışıkta gerilim
Sıfır ışıkta gerilim değeri, üzerine bir enerji yükü isabet etmeyen, diğer bir şekilde söylemek gerekirse, ışık almayan bir güneş hücresinde meydana gelen gerilim değeridir. Bu değer genelde nominal değerin %25 üzerindedir ve üst gerilim sınırını belirtir. Üzerine ışık düşen bir hücrenin gerilim aralığı ideal durumda, nominal değer ile ışık almayan hücrenin gösterdiği değer arasında olur.
Soğurucu
Absorber kelimesi, Latince’de „içine alan, soğuran“ anlamında kullanılır. Soğurucu, güneş kolektörlerinin en önemli öğesidir ve (genellikle su ve anti frost karışımı) ısı taşıyıcı bir sıvıdır. Bu sıvı, kolektörle ısı depolayıcı arasında bir dolaşım içindedir. Soğurucunun siyah veya seçici özellikte bir boya ile kaplanmış olması enerji dönüşüm oranını artırır.
Şarj regülâtörü
Şarj regülâtörleri, güneş panellerinden gelen akımı ayarlayan, doğru akım kaynağı ile akümülatör arasına bağlanan cihazlardır ve akümülatörlerin dolma ve boşalma sürecini yönlendirirler.
Tasnifli kablolama / Matching
Güneş Modülleri genelde +/- %5 üretim toleransı ile imal edilebilmektedir. Matching, modüllerin gerçek performans değerlerine göre bir ön tasniflemeden geçirilmesidir. Modüller, seri numaralarına ve performans değerlerine göre sınıflandırıldıktan sonra, tesisat bağlantıları kangal kablo ile bu sınıflandırma sırasına yapılabilir. Bu şekilde tüm ünitenin enerji getirisi daha yüksek olur.
Tasnifsiz kablolama / Mismatching
Etkin (performansı yüksek) ve daha az etkin (performansı düşük) güneş modülleri tasnif edilmeden birbiri ardına kablolandığında, performansı en düşük modül, elde edilen elektrik miktarını belirleyici olur.
Verim oranı / Enerji Dönüşüm Oranı (EDO)
Verim oranı veya enerji dönüşüm oranı, bir diğer enerji formunun üretilmesinde gerekli olan primer enerji formundaki biçimidir, yani bir yüzeye isabet eden güneş enerjisinin ne kadarının kullanılabilir enerjiye dönüştürülebildiğini gösterir. Günümüzde imal edilen PV-Üniteleri, güneş ışınımının %11 ile %17’sini, termik santraller ise %25 ile %40’ını enerjiye dönüştürebilmektedirler.
Wp / KWp
Bir solar hücrenin (güneş pilinin) standart test şartları altında elde ettiği güç Wp (Watt peak/vat tepe noktası) veya kWp (Kilowatt peak/kilovat tepe noktası) olarak tanımlanır. İngilizce bir kelime olan peak kelimesinin karşılığı, en yüksek değer, tepe değerdir.
Yenilenebilir Enerjiler Yasası
Yenilenebilir Enerjiler Yasası (EEG), Almanya’da 01.04.2000 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu yasaya göre elektrik şebekesi işleten kurumlar, rejeneratif yani yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretenlerin şebekelere besledikleri elektrik akımını satın almak ve bunun karşılığında kanun hükümlerince tespit olunan ücretleri üreticilere ödemek zorundadırlar. Bu yasa Almanya’da „1.000 ya da 100.000- çatı „ programıyla PV-Üniteleri sektöründe çok hızlı bir gelişmenin ve fotovoltaik hücre üretiminin temelini atmıştır. Yenilenebilir Enerjiler Yasası (EEG) bu arada birçok Avrupa ülkesi tarafından devir alınmış ve uygulanmaya başlamıştır.
|
